งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาและประเมินขีดความสามารถทางเทคโนโลยีและนวัตกรรมการผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวและจัดทำแผนที่นำทางเทคโนโลยีรวมทั้งกำหนดแนวทางในการพัฒนาขีดความสามารถทางเทคโนโลยีและนวัตกรรมการผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวในพื้นที่จังหวัดอุบลราชธานีโดยใช้เครื่องมือแบบสัมภาษณ์และแบบประเมินขีดความสามารถทางเทคโนโลยีและนวัตกรรมที่คณะผู้วิจัยได้พัฒนาขึ้นจากแนวคิดพื้นฐานของความสามารถทางเทคโนโลยีและนวัตกรรมของ Bell และ Pavitt เพื่อเก็บข้อมูลและประเมินกลุ่มเกษตรกรผู้ผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวที่เป็นสมาชิกศูนย์เมล็ดพันธุ์ข้าวจังหวัดอุบลราชธานี จำนวนทั้งสิ้น 22 กลุ่ม โดยแบ่งระดับขีดความสามารถเป็น 4 ระดับ คือ ระดับจำเป็นต้องมี(Routine) ระดับพื้นฐาน (Basic) ระดับปานกลาง (Intermediate) และระดับสูง (Advanced) ผลการวิจัยพบว่า คณะผู้วิจัยสามารถระบุระดับขีดความสามารถทางเทคโนโลยีและนวัตกรรมขององค์ประกอบ 6 ด้าน ได้แก่ ด้านการสะสมเทคโนโลยี ด้านกระบวนการผลิต ด้านแหล่งที่มาที่จำเป็นต่อการสร้างการเปลี่ยนแปลงทางเทคโนโลยี ด้านความเชื่อมโยงของหน่วยงาน ด้านผลิตภัณฑ์หรือกระบวนการผลิตใหม่ และด้านการสนับสนุนเป้าหมายทางการตลาด ซึ่งในภาพรวมของระดับขีดความสามารถอยู่ในระดับพื้นฐาน (Basic) และสามารถจัดทำแผนที่นำทางเทคโนโลยีการผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวตามช่วงระยะเวลาของเป้าหมายเชิงยุทธศาสตร์โดยแบ่งเป็น ระยะสั้น (1-3 ปี) เทคโนโลยีสำหรับเพิ่มผลผลิตและเทคโนโลยีมุ่งเน้นการตรวจสอบและควบคุมคุณภาพ ระยะกลาง (3-5 ปี) เทคโนโลยีการวิจัยและพัฒนาข้าวสายพันธุ์ใหม่ และระยะยาว (มากกว่า 5 ปี) เทคโนโลยีการผลิตที่มีความยืดหยุ่นสูงและเทคโนโลยีขั้นสูงที่มุ่งเน้นการคิดค้นวิจัยข้าวสายพันธุ์ใหม่ รวมทั้งได้กำหนดแนวทางการพัฒนาขีดความสามารถทางเทคโนโลยีและนวัตกรรมการผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวครอบคลุมการประเมินขององค์ประกอบทั้ง 6 ด้าน และได้นำเสนอต่อหน่วยงานภาครัฐที่เกี่ยวข้องรวมทั้งกลุ่มเกษตรกรผู้ผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวเพื่อนำไปพัฒนาต่อไป

The objective of this research to study the capabilities of technologies and innovation of rice seed production and to create technology roadmap including determining guidelines in the development of the capabilities of technologies and innovation of rice seed production, in Ubon Ratchathani Province. The research instruments which were used interview guides and technology and innovation capability assessment form which the team of researcher developed from basic concepts of technology and innovation capabilities of Bell and Pavitt. The goal is to collect and evaluate 22 groups of rice seed farmers who is a member of the Rice Seed Center in Ubon Ratchathani Province. The level of ability can be divided into 4 levels, which are routine, basic, intermediate, and advanced. The results of these research showed that the team of researcher can identify the level of technological capability and innovation of the elements in 6 aspects which are technology accumulation, production process, source that is important for creating technological change, connection of department, product or the new process of production, and supporting marketing goals, which the overall level of capability is the basic level. The research team has developed a technology roadmap of rice seed production which divided to strategic target in three period, short-term (1-3 years); productivity technology and quality control technology, medium-term (3-5 years); technology for R&D of rice varieties, and long-term (more than 5 years); advanced technology for flexible production and advanced technology for R&D of rice varieties. Include, determining guidelines for the development of capability of technology and innovation in rice seed production covering all 6 aspects and presented all this information to relevant government agencies and a group of agriculturist who produce rice seed in order to develop in the future.